De waterrietzanger is de witstuitbarmsijs van de rietzangers. Huh, waar slaat dit op? Ik zal dit hieronder uitleggen.

Als augustus een paar dagen oud is, kunnen wij Hollanders al rekenen op de eerste trekvogels. Ja, de gierzwaluwen zijn al grotendeels pleite en ook de (adulte) koekoeken zijn al vertrokken naar vrolijk Afrika. Mij gaat het om de vogels die hier niet broeden, maar wel doortrekken.

De waterrietzanger is zo’n rakker. Die trekt niet gelijk naar het zuiden. Nee, deze oost-Europeanen gaan eerst op excursie naar het westen en kunnen dan de Lage Landen aandoen.

Gek genoeg lijken ze terug te keren naar steeds dezelfde gebiedjes. Er is echter weinig ‘terugkomen aan’ want zonder uitzondering zijn deze najaarstrekkers jonge vogels. Het is dus altijd hun eerste ritje. Die adulte waterrietzangers schijnen gelijk naar het zuiden te vliegen. Wij moeten het dus doen met jonge vogels en blijkbaar zitten ze vaak in steeds dezelfde gebieden. Of kunnen ze overal opduiken en worden ze gevonden door steeds dezelfde vogelaars, die er gericht naar op zoek gaan? Dat laatste zou zomaar eens waar kunnen zijn.

Als tiener heb ik heel wat keren zo’n ‘klassieke’ locatie afgezocht. De Westplaat en de Kwade Hoek waren van die hotspots. Het stonk enorm als je door dat zegge gras (of wat was het?) banjerde. En geregeld moest je je verstoppen om de boswachter te slim af te zijn. Een echt overtuigende waarneming heeft mij dit nooit opgeleverd. Dat kwam pas later op het Luzerneveld van de Maasvlakte.

Mijn eerste foto van een waterrietzanger, ongeveer 100 jaar geleden op de Maasvlakte (2001).

Nog zo’n plek waar waterrietzangers de laatste jaren worden gemeld is het Rottemerengebied. Zonder uitzondering worden die gevonden door Johannes Luiten. Die heeft daar een scherp neusje voor.

Maar waarom zijn het nou witstuitbarmsijzen? Oh ja, dat zou ik uitleggen. Nou kijk, grote barmsijzen en witstuiten kunnen nogal variabel zijn en lichte grote barmsijzen worden dan abusievelijk witstuiten genoemd.

Zo gaat het er ook aan toe bij die waterrietzangers, heb ik de afgelopen dagen gemerkt. Ik heb heel wat uurtjes gestopt in die oosterlingen en in het veld verschillende foutieve claims voorbij zien komen. Ik doe daar dan hartstochtelijk aan mee. Zie ik een rietzanger met een kruinstreep, dan roep ik dat het een waterrietzanger is.


Een jonge 'rietzanger' met een lichte kruinstreep. Waterrietzanger? Nee: donker voorkomen, ongestreepte stuit en een donkere teugel.

Wat blijkt, ook jonge rietzangers hebben zo’n kruinstreep. Om een waterrietzanger binnen te hengelen moet je dus verder kijken.


Jonge rietzanger (links) vs. waterrietzanger. Let op de donkere teugel van de rietzanger en de strakke lichte kruinstreep (zondere donkere vlekjes) van de waterrietzanger. 

Kijk, ‘overall’ zijn die waterrietzangers wat geler en de rietzangers wat bruiner. Vergis je niet, ook jonge rietzangers kunnen wat geler zijn. Waar je op kunt letten is dat de waterrieten een ‘tramrails’ op hun rug hebben. Nu komt die vergelijking met de witstuitbarmsijzen weer om de hoek kijken!

Nog iets beter kijkend heeft de rietzanger een donkere teugel (de teugel is het gebied tussen snavel en oog) en de waterrietzanger een lichte teugel. Bij de waterrietzanger loopt de lichte wenkbrauwstreep helemaal door tot het oog. En bij de waterrietzanger is de kruinstreep zonder zwarte vlekjes en wat opvallender. Ik jat deze wijsheid van andere vogelaars die mij dit vertellen. Zelf ben ik niet zo pienter.


Jonge waterrietzanger. 


Waterrietzanger. Let op de 'tramrails' op de rug.


Waterrietzanger. Best een 'bruin' exemplaar. Let op de gestreepte stuit. 

Oh ja, de waterrietzanger heeft een gestreepte stuit en de rietzanger een ongestreepte stuit. Shit, daar gaat mijn vergelijking met witstuitbarmsijs! Tenslotte, het geluid is ook nog een ‘dingetje’, daar kun je hem ook op vinden. Ik niet, dat is voor mij te hoog gegrepen. Zoek het geluid maar eens op, stamp het in je geheugen en jij gaat ook zo’n waterrietzanger-vinder worden.

Zo, nu ben ik wel weer toe aan een mooie barmsijs. En dat kan zomaar gebeuren, want als de waterrietzangers zijn gearriveerd is voor vogelaars het najaar begonnen...


'Rietzanger' met een opvallende kruinstreep. Waterrietzanger? Nee, let op de donkere teugel. 


Jonge rietzanger.

Waterrietzanger (2021)


Waterrietzanger (2021)

En in 2022 zijn ze op 3 augustus weer terug in het Rottemerengebied:


Rietzanger.


Rietzanger.


Waterrietzanger.


Waterrietzanger.


Deze vogel lijkt een lichte teugel te hebben (veren tussen snavel en oog), maar let op, de stuit is ongestreept, dus 'gewoon' een rietzanger.