Wat is het verschil tussen een IJslandse en een Groenlandse barmsijs?

De IJslandse en de Groenlandse barmsijs worden nogal eens over één kam geschoren en gezien als één en dezelfde (onder)soort, namelijk rostrata. Onterecht mijns inziens, omdat de verschillen tussen beide barmsijzen best opvallend te noemen zijn.

In de eerste plaats is de Groenlandse barmsijs een trekvogel en overwintert hij (zeer waarschijnlijk) voornamelijk buiten Groenland. Een deel trekt naar IJsland, een deel naar Canada en de USA en een klein deel doet Europa aan. Met name van de Schotse eilanden zijn waarnemingen bekend.

De IJslandse barmsijs is niet zo'n trekvogel. De IJslandse barmsijs wordt op IJsland in behoorlijke aantallen gevangen en geringd en tot op de dag van vandaag is er nog nooit één IJslandse barmsijs buiten IJsland teruggevangen (persoonlijke mededelingen van IJslandse ringers tijdens mijn bezoek op IJsland, april 2016)*. Wel zijn de IJslandse barmsijzen binnen IJsland zelf enorme zwervers.

Daarnaast zien de beide barmsijzen er (meestal) verschillend uit. Dat zal ik hieronder toelichten en illustreren met foto’s.

Groenlandse barmsijs 13 R9A9253DPP
Groenlandse barmsijs, Groenland, maart 2013. Chocoladebruin.

Groenlandse barmsijs (rostrata)
Deze vogels kenmerken zich door hun donker chocoladebruine verschijning. Zelfs in vlucht vallen de warme kleuren op. Op de flanken heeft deze barmsijs een behoorlijk aantal donkere banen of strepen. De basiskleur van de stuit is wit, maar wel zwaar gestreept. Mannetjes Groenlandse barmsijzen hebben nauwelijks rood of roze tinten op de onderdelen. Er is weinig variatie, alle Groenlandse barmsijzen zien er min of meer hetzelfde uit. Ze zijn dus behoorlijk ‘uniform’. Daarnaast betreft het een forse barmsijs. De Groenlandse barmsijs is groter dan grote barmsijs (flammea), maar iets kleiner dan Groenlandse witstuitbarmsijs (Acanthis hornemanni hornemanni). Ten slotte hebben ze, voor een barmsijs, een redelijk forse snavel.

Bovenstaande omschrijving is gebaseerd op mijn eigen waarnemingen en mijn eigen foto's gemaakt tijdens diverse reizen naar Groenland en enkele foto's van derden die ook op Groenland zijn gemaakt, oa
Tom Brereton
Jean Iron
Chris Gibbins

Meer over Groenlandse barmsijzen, klik hier.

Groenlandse barmsijs 13 R9A2443DPP
Groenlandse barmsijs, Groenland, maart 2013. Zwaar gestreepte en witte stuit. Let ook op de hoeveelheid flanktekening.

Groenlandse barmsijs 13 R9A8638DPP
Groenlandse barmsijs, Groenland, maart 2013. Chocoladebruin.

Groenlandse barmsijs 17 R9A7439
Groenlandse barmsijs, Groenland, maart 2017. Forse flanktekening.

Groenlandse barmsijs 17 R9A7515
Groenlandse barmsijs, Groenland, maart 2017. Iets minder fors dan Groenlandse witstuitbarmsijs. 


IJslandse barmsijs (islandica)

IJslandse barmsijzen zijn alles behalve 'uniform'. Het ene exemplaar is donker, het andere is opvallend licht. De ene is zwaar (25 gram), de ander is weer licht (12,5 gram). De ene is fors, terwijl een ander weer klein te noemen is. Ook de snavelvorm is variabel. Wat ze gemeen hebben is dat ze over het algemeen wat gestreepter en groter zijn dan grote barmijzen (flammea) en de meerderheid is redelijk donker. De donkerste exemplaren zijn in de praktijk niet te onderscheiden van Groenlandse barmsijzen. Ook zijn er lichte IJslandse barmsijzen, die zelfs neigen naar witstuitbarmsijzen. Het enige verschil met witstuitbarmsijzen is dat ze een behoorlijk stevige flanktening hebben en wellicht een iets forsere snavel. Wijlen Martin Garner suggereert in zijn boek 'Winter' dat deze lichte barmsijzen wellicht een niet-beschreven witstuitbarmsijs is. Ik denk zelf dat deze lichte vogels binnen de variatie van IJslandse barmsijs vallen. Net als de Groenlandse barmsijs hebben adult mannetjes IJslandse barmsijzen zelden veel rood of roze tinten op de borst.

Bovenstaande omschrijving is gebaseerd op mijn eigen waarnemingen en mijn eigen foto's gemaakt op IJsland, april 2016.

*Let wel, er is één terugvangst in Denemarken (14 oktober 2018, Skagen bird observatory) van een op IJsland geringde barmsijs (geringd 2 januari 2018, Akureyri). Klik hier voor een foto van de vogel. Mocht het een IJslandse barmsijs zijn, dan zou dit het bewijs zijn dat de IJslandse barmsijs wel degelijk IJsland verlaat (wellicht op kleine schaal). Het kan natuurlijk ook een op IJsland verdwaalde grote barmsijs zijn, die daar gevangen is en opnieuw gevangen is in Denemarken. Met dank aan Yann Kolbeinsson voor de aanvullende informatie.

Meer over IJslandse barmsijzen, klik hier.

IJslandse barmsijs 16 R9A1255
IJslandse barmsijs, Kópavogur, (zuid-west) IJsland, april 2016. Let op de hoeveelheid flanktekening.

IJslandse barmsijs 16 R9A1334
IJslandse barmsijs, Kópavogur, (zuid-west) IJsland, april 2016. Een licht individu.

IJslandse barmsijs 16 R9A1689
IJslandse barmsijs, Kópavogur, (zuid-west) IJsland, april 2016. Let op de hoeveelheid flanktekening.

IJslandse barmsijs 16 R9A1717
IJslandse barmsijs, Kópavogur, (zuid-west) IJsland, april 2016. Adult man. Let op de hoeveelheid rood op de borst.

IJslandse barmsijs 16 R9A1943
IJslandse barmsijs, Kópavogur, (zuid-west) IJsland, april 2016. Stevige flanktekening en forse snavel.

IJslandse barmsijs 16 R9A9662
IJslandse barmsijs, Kópavogur, (zuid-west) IJsland, april 2016. Een fijn snaveltje.

IJslandse barmsijs 16 R9A9769
IJslandse barmsijs, Kópavogur, (zuid-west) IJsland, april 2016. Forse snavel.

IJslandse barmsijs 16 R9A7786
IJslandse barmsijs, Akureyri, (noord) IJsland, april 2016. Een donker exemplaar, of wellicht een Groenlandse barmsijs.

IJslandse barmsijs 16 R9A7952
IJslandse barmsijs, Akureyri, (noord) IJsland, april 2016. Een donker exemplaar, of wellicht een Groenlandse barmsijs.

IJslandse barmsijs 16 R9A8099
IJslandse barmsijs, Akureyri, (noord) IJsland, april 2016. Een licht exemplaar die niet te onderscheiden is van grote barmsijs (flammea).

IJslandse barmsijs 16 R9A8483
IJslandse barmsijs, Akureyri, (noord) IJsland, april 2016. Een ‘witstuitbarmsijs-type’. Heeft een zuiver witte stuit. Zie ook dit filmpje van dezelfde vogel.

IJslandse barmsijs 16 R9A8665
IJslandse barmsijs, Akureyri, (noord) IJsland, april 2016. Stevige flanktekening.

Grote barmsijs 18 Z9A8842
Grote barmsijs, Barrow, Alaska, oktober 2018. Een ‘look a like’ Groenlandse barmsijs. Deze barmsijs heeft wel iets weg van een Groenlandse barmsijs, maar is wellicht niet ‘chocoladebruin’ genoeg en is qua formaat te klein, namelijk net zo groot als een kleine witstuitbarmsijs (exilipes). Daarnaast is Groenlandse barmsijs in dit deel van de wereld niet te verwachten.